Một số điểm mới về thu hồi đất để thực hiện các dự án vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội trong Luật Đất đai sửa đổi năm 2024

Luật Đất đai sửa đổi đã được Quốc hội  thông qua ngày 18 tháng 01 năm 2024 tại kỳ họp bất thường lần thứ 5 (diễn ra trong tháng 01 năm 2024), Luật gồm có 16 chương, với 260 điều, Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2025. Luật Đất đai sửa đổi lần này có rất nhiều điểm mới nổi bật, trong đó có các quy định liên quan về thu hồi đất để thực hiện các dự án vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội.

Tại chương VI của Luật đất đai sửa đổi 2024 quy định về thu hồi đất, trưng dụng đất (gồm 13 điều, từ Điều 78 đến Điều 90) đã quy định cụ thể các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (tại Điều 79) để thực hiện các dự án xây dựng công trình công cộng; xây dựng trụ sở cơ quan Nhà nước, công trình sự nghiệp và các trường hợp khác, bao gồm nhiều nhóm tiêu chí như: nhà ở, khu sản xuất, phát triển quỹ đất, khoáng sản, công trình ngầm và các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để đấu giá, đấu thầu nhằm tăng thu ngân sách...

Chương VI cũng quy định cụ thể căn cứ, điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng; bổ sung một số trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai, do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, thu hồi đất liên quan đến quốc phòng, an ninh... (tại các Điều 80, 81, 82 và 84).

Luật Đất đai sửa đổi lần này phân cấp cho UBND cấp huyện quyết định thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng mà không phân biệt theo đối tượng sử dụng đất như Luật Đất đai năm 2013 (tại Điều 83).

(Hình ảnh Quốc hội họp kỳ họp bất thường lần thứ năm, trong đó có nội dung thông qua Luật Đất đai sửa đổi. Ảnh sưu tầm theo: baotainguyenmoitruong.vn)

Về nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, được quy định trong chương VII của Luật (gồm 21 điều, từ Điều 91 đến Điều 111), trong đó có nội dung sửa đổi, bổ sung nguyên tắc bồi thường theo hướng đa dạng các hình thức bồi thường: Được bồi thường bằng đất có cùng mục đích với đất bị thu hồi hoặc bằng tiền, bằng đất khác hoặc bằng nhà.

Luật cũng cụ thể hóa nguyên tắc: Có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ thông qua quy định tiêu chí khu tái định cư về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, địa điểm thực hiện tái định cư.

Luật Đất đai sửa đổi 2024 mở rộng thành phần Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định với sự tham gia của đại diện Hội đồng nhân dân, Mặt trận tổ quốc Việt Nam cùng cấp, đại diện của người sử dụng đất có đất bị thu hồi… nhằm đảm bảo sự khách quan, minh bạch, sự tham gia của các bên liên quan.

(Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức họp báo ngày 19/02/2024 công bố Lệnh của Chủ tịch nước về Luật Đất đai và Luật Các tổ chức tín dụng đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ 5. Ảnh sưu tầm theo: baotainguyenmoitruong.vn)

Tác giả: Tạ Quốc Vinh, Văn phòng Đăng ký đất đai